PHÒNG NGỪA VIÊM PHỔI HÍT VÀ CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG TRONG CHUYỂN DẠ

Bs Nguyễn Vỹ

1. LỊCH SỬ:

- Năm 1848, Sir James Simpson là người đầu tiên đưa ra giả thuyết hít dịch dạ dày là nguyên nhân gây tử vong trong gây mê. 

- Hannah Greener, bé gái 15 tuổi khỏe mạnh được gây mê bằng chloroform để lấy móng ngón chân và tử vong 2 phút sau đó. Bệnh nhi chết nghi do hít phải nước và rượu mạnh mà Bs cho uống trước đó 

- Năm 1940, một báo cáo có 15 trường hợp hít dịch dạ dày, trong đó 14 trường hợp xảy ra ở sản phụ được gây mê đường hô hấp để sanh ngã âm đạo và mổ lấy thai. Trong số 14 sản phụ thì có 5 sản phụ tử vong 

- Năm 1946, Curtis Lester Mendelson viết bài báo với nhan đề “hít dịch dạ dày vào phổi trong gây mê sản khoa” đăng trên tạp chí sản phụ khoa Hoa Kỳ. Trong bài báo này, Mendelson ghi nhận 66 cas trong 44,016 cas sanh từ năm 1932 – 1945 tại New York.Trong đó có 2 cas tử vong. Mendelson là người đầu tiên nghiên cứu thực nghiệm trên động vật và mô tả rõ ràng diễn tiến lâm sàng và bệnh lý phổi do hít phải acid. 

- Mendelson chủ trương:

1, Không cho ăn trong khi chuyển dạ                                            

2, Sử dụng gây tê vùng

3, Dùng thuốc trung hòa acid

4, Làm trống dạ dày trước khi gây mê

5, Có đủ khả năng thực hiện gây mê

Lời khuyên này đã trở thành nền tảng trong thực hành gây mê sản khoa ở các thập niên tiếp theo.

Ngày nay, tần suất viêm phổi hít gặp thấp hơn nhưng vẫn còn là nguyên nhân thường gặp gây tử vong cho mẹ trong gây mê. Phòng ngừa hít dịch dạ dày vẫn là mục tiêu quan trọng nhất và dường như có sự đồng thuận trên toàn thế giới về biện pháp phòng ngừa nên được sử dụng nhiều hơn.                 

2. HƯỚNG DẪN ĂN VÀ UỐNG TRONG GIAI ĐOẠN CHUYỂN DẠ
Sản phụ có thể ăn và uống gì trong chuyển dạ?
· Chế độ ăn nhẹ :

• Bánh quy
• Ngũ cốc
• Bánh mì nướng
• Sữa chua ít béo, kem ít béo

· Đồ uống :

• Nước đun sôi để nguội, nước suối
• Nước hoa quả ép ( không bả)
• Nước uống thể thao đẳng trương

3.YẾU TỐ NGUY CƠ CAO TRONG CHUYỂN DẠ

a.Yếu tố nguy cơ trước sinh:      

• Tuổi thai <37/40
• Thai chậm tăng trưởng trong tử cung
• Đa thai
• Ngôi mông
• Tiền sản giật
• Tiền sử băng huyết sau sinh/ nhau tiền đạo
• Vết mổ lấy thai cũ/ sẹo tử cung
• Bệnh nội khoa (tiểu đường, lạm dụng thuốc)
• Chỉ số khối cơ thể > 40 kg.m-2
• Tiền căn đặt nội khí quản khó

b.Yếu tố nguy cơ trong sinh:

• CTG không an tâm
• Lấy mẫu máu thai nhi
• Nước ối nhuộm phân xu
• Băng huyết trước sinh
• Khởi chuyển dạ bằng oxytocin
• Chuyển dạ không tiến triển
• Thuốc phiện (pethidine/diamorphine)
• Gây tê ngoài màng cứng